21 Φεβ 2015

Η επόμενη μέρα μετά τη συμφωνία στο Eurogroup


Photo (c) The Guardian
Το βράδυ της 20ης Φεβρουαρίου βγήκε λευκός καπνός από το κτήριο του Eurogroup. Έχουμε μια καταρχήν συμφωνία, που το περιεχόμενο της θα γνωρίζουμε έως τον Απρίλιο. Είναι περισσότερο συμφωνία εκεχειρίας, παρά ειρήνευσης.

Η Ελλάδα πήγαινε στις διαπραγματεύσεις έχοντας πολλά βαρίδια στην πλάτη. Την εχθρική στάση των περισσότερων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, οι κομβικότερες εκ των οποίων ανήκουν στο συντηρητικό μπλοκ. Την υπεράσπιση της πρότερης συμφωνίας (βλ. mail Χαρδούβελη) από την πλειονότητα των κομμάτων της αντιπολίτευσης (πόσο θλιβερή η στάση Σαμαρά). Την σημαντική καθημερινή εκροή καταθέσεων από τις ελληνικές τράπεζες. Την απόφαση της ΕΚΤ να μην δέχεται ως ενέχυρο τα ελληνικά κρατικά ομόλογα και να βάλει τον ασθενή σε τεχνητή υποστήριξη μέσω του ELA. Τις φήμες που διακινούνταν την παραμονή της συνεδρίασης του Eurogroup περί επικείμενης επιβολής ελέγχου στην κίνηση κεφαλαίων από την Καθαρή Δευτέρα. 

Η ελληνική κυβέρνηση, έχοντας ως πρόσθετο βαρίδι την έλλειψη ομοιογένειας και την απειρία της, έπρεπε να σταθεί όρθια. Κι έπρεπε επίσης να λάβει υπόψη της ότι η μεγάλη πλειοψηφία των ελλήνων τάσσονταν κατά της ρήξης και της εξόδου, φιλικής ή εχθρικής, από το ευρώ. Όπως έπρεπε να λάβει υπόψη πως δεν είχε την πολιτική, οικονομική, κοινωνική, τεχνική δυνατότητα να αντέξει ένα άμεσο Grexit.

Η απόφαση της 20ης Φεβρουαρίου της δίνει ανάσες και κάποια κέρδη, αλλά σίγουρα δεν της δίνει το δικαίωμα να πανηγυρίσει. Κι αυτό γιατί επί της ουσίας αναγκάζεται να αποδεχθεί ως βάση των όποιων αυριανών αποφάσεων το μεγαλύτερο μέρος του χθεσινού βαρύτατου φορτίου. Μπορούσε να γίνει κάτι καλύτερο; Άξιζε η προσπάθεια και αναταραχή;

Αν φύγουμε από την ελληνική σκηνή και κοιτάξουμε στο ευρωζωνικό στερέωμα, αυτό που πέτυχε η ελληνική κυβέρνηση δεν είναι λίγο. Ήταν ο πρώτος εταίρος μετά από καιρό που τόλμησε να αντιταχθεί στον δογματικό ηθικισμό της Μπουντεσμπανκιανής θεώρησης, προσπάθησε να δείξει ότι η λιτότητα δεν είναι μονόδρομος για την Ελλάδα και την Ευρωζώνη, ανέδειξε την προβληματική πολιτική ολοκλήρωση της ΕΕ και συνομίλησε απευθείας με τους πολίτες των άλλων χωρών. Κατ’ εμέ οι διαπραγματεύσεις είναι η απαρχή μιας αργής διαδικασίας αμφισβήτητης της παρούσας μορφής της ένωσης, χωρίς να μπορώ να προδικάσω την θετική ή αρνητική κατάληξη.

Στα καθ’ ημάς θεωρώ πως στην παρουσία συγκυρία, και με μεγαλύτερο εχθρό τον χρόνο, τίποτα καλύτερο δεν μπορούσε να συμβεί. Η ελληνική πλευρά δεν είχε τη δύναμη να τραβήξει άλλο τα λουριά για αυτό και προσπάθησε όσο μπορούσε να δώσει πολιτική διάσταση στο θέμα και να αναδείξει τις ιδεοληπτικές αγκυλώσεις της άλλης πλευράς. Δεν κατάφερε ό,τι ήθελε αλλά ό,τι κατάφερε είναι καλύτερο από το τίποτα. Μικρότερο πρωτογενές πλεόνασμα και άρα δυνατότητα αξιοποίησης κάποιων πόρων προς υλοποίηση κοινωνικών παροχών (αρχική εκτίμηση για 2-2,5 δις φέτος και ίσως περισσότερα από του χρόνου). Συζήτηση για εναλλακτικά μέτρα έναντι των πρότερων δεσμεύσεων για περισσότερη λιτότητα. Αυτά ήταν τα κέρδη. Το μεγαλύτερο βέβαια κέρδος που πιστεύω ότι θα φανεί στις αυριανές δημοσκοπήσεις ήταν ο ίδιος ο αγώνας που δόθηκε υπό αντίξοες συνθήκες. Ένας αγώνας που μπορεί να μην σκόρπισε χαμόγελα νίκης, έφερε όμως μια διόλου ευκαταφρόνητη αλλαγή ψυχολογίας σε μια κοινωνία που εδώ και έξι χρόνια έχει χάσει το έδαφος από τα πόδια της. 

Όμως ο χρόνος τρέχει. Η κυβέρνηση έχει μπροστά της μόλις ένα τετράμηνο να δείξει πως πραγματικά εννοεί να αλλάξει τα πράγματα επιβάλλοντας ένα δικαιότερο σύστημα καταμερισμού των βαρών και να αποδείξει στους πολίτες ότι οι νέοι κόποι θα πιάσουν αυτή τη φορά τόπο. Να δείξει πως δεν θα κάνει πίσω στην καταπολέμηση της διαπλοκής. Να προχωρήσει σε κοινωνικές και δημοκρατικές τομές. Να καταφέρει να κατευθύνει το πολιτικό κεφάλαιο που έχει συσσωρεύσει σε μια άνευ προηγουμένου προσπάθεια αλλαγής των παθογενειών που ταλανίζουν τη χώρα σε όλους τους τομείς.
Στον αντίποδα, αυτοί οι μήνες θα είναι αγώνας δρόμου όχι μόνο για την ελληνική κυβέρνηση αλλά και για το ακραίο κομμάτι της αντίπερας όχθης, που θα επιχειρήσει με κάθε τρόπο να περιορίσει ακόμα περισσότερο τα όποια οφέλη για τη χώρα και γιατί όχι να ταπεινώσει την 'ανεύθυνη' κυβέρνηση που τόλμησε να αμφισβητήσει το αλάθητό του.  

Όπως έχουν διαμορφωθεί τα πράγματα, θεωρώ λάθος να θλίβεται κανείς που το μεγαλύτερο μέρος του προγράμματος της Θεσσαλονίκης δεν φαίνεται να μπορεί να υλοποιηθεί. Όχι γιατί είναι κοινωνικά απαράδεκτο (δεν είναι), αλλά γιατί στην παρούσα πολιτικοοικονομική συγκυρία ήταν εκ προοιμίου καταδικασμένο να χαθεί στη λήθη.  

Τα δύσκολα τώρα έρχονται. Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να αποκτήσει ομοιογένεια, να προγραμματίσει σωστά με απόλυτη διαφάνεια και λογοδοσία, να λάβει πληθώρα μέτρων που παρότι σκληρά θα πρέπει να περιέχουν στον πυρήνα τους τις αρχές της κοινωνικής δικαιοσύνης, να καθαρίσει την κόπρο του Αυγείου. Πρέπει να σταματήσει να φαντασιώνεται σοσιαλισμό σε μια χώρα αλλά να μην σταματήσει να σκέφτεται το γενικό καλό. Πρέπει επίσης να συμμαχήσει πολλές φορές με τον ‘διάολο’ χωρίς να χάσει την ίδια της την ψυχή. Πρέπει να κατανοήσει επίσης ότι η ασφυκτική λιτότητα είναι μια όψη του νομίσματος και η άλλη όψη αφορά την δική μας σαθρή κοινωνικοοικονομικοπολιτική κατάσταση, που όσο παραμένει ίδια μας καθιστά υποχείριο στα χέρια κάθε πιστωτή.
Τιτάνιο το έργο που έχει να επιτελέσει και για να το ολοκληρώσει θα πρέπει να ξεπεράσει τον εαυτό της. Ό,τι δεν κατάφεραν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ στα χρόνια της μεταπολίτευσης, καλείται να το επιτύχει σε χρόνο dt. Ιστορικές στιγμές, όπου τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί και όλα τα σενάρια παραμένουν στο τραπέζι.  

Και για να μην μένουν αναπάντητα ερωτήματα, η προσωπική μου απάντηση στο αν άξιζε ο κόπος είναι ναι, άξιζε. Γιατί αυτό που συνέβη όλες αυτές τις μέρες αποτελεί παρακαταθήκη. Για τον κάθε Ευρωπαίο που πιστεύει ότι η διόγκωση των ανισοτήτων και η άνιση κατανομή των βαρών πάντα προς όφελος των λογής ελίτ είναι ο σίγουρος δρόμος προς τον βιασμό της δημοκρατίας και τον ολοκληρωτισμό. 


Για περισσότερη ανάγνωση και τροφή για σκέψη
  1. Το κείμενο της συμφωνίας στο Eurogroup της 20ης Φεβρουαρίου
  2. Ο φάκελος διαπραγματεύσεων της ελληνικής πλευράς  
  3. Mail Χαρδούβελη προς Τρόικα  
  4. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Ρόλος και εργασίες τηςΤρόικας όσον αφορά τις χώρες της ζώνης του ευρώ που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμαπροσαρμογής (η έκθεση του ευρωκοινοβουλίου για την προβληματική παρουσία και πράξη της τρόικας)   
  5. OECD, Factbook 2014 (η ετήσια έκθεση του ΟΟΣΑ με πολύτιμα δεδομένα που εξηγούν τα λάθη ημών και υμών) 
  6. Yiannis Mouzakis & Nick Malkoutzis, You've heard the Greek crisis myths, now here are some truths  
  7. Ένας γάλλος στη Νέα Υόρκη (Διάλογος Πικετί – Στίγκλιτζ – Κρούγκμαν) 
  8. Μάρκ Μαζάουερ, Τα παλιάφαντάσματα της Νέας Ευρώπης
  9. Οικονομολόγοι ζητούν ελάφρυνσητου ελληνικού χρέους 
  10. Oxfam, Wealth: Having it all and wanting more. Μελέτη της Oxfam για τις εντεινόμενες οικονομικές ανισότητες 
  11. Inequality Watch