4 Φεβ 2010

Ανελεύθεροι και καταρρακωμένοι

Όταν ο Κλοντ Λέβι-Στρος τα έχει πει όλα, ήδη από μακρινό 1955.
Οι ανελεύθεροι στοιβαγμένοι σε πόλεις-κλουβιά, οι ιδεολογίες που εκτείνονται στα άκρα ανάλογα με τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας.
Κατ' επέκταση, η Ελλάδα και δη η υδροκέφαλη Αθήνα βυθίζεται στο τέλμα της, οι κάτοικοι της πρωτεύουσας νιώθουν στο πετσί τους την αυτοκαταπίεση στα πλαίσια της κοινωνίας, η άκρα δεξιά κερδίζει έδαφος πατώντας στα σαθρά θεμέλια ενός μίγματος από πολιτική ανωριμότητα, εθνικιστική αφέλεια, οικονομική δυσπραγία, ένας μικρόκοσμος σε διάβρωση:

"Η ελευθερία δεν είναι ούτε μια νομική εφεύρεση ούτε μια φιλοσοφική κατάκτηση, ιδιοκτησία αγαπημένη πολιτισμών πιο αξιόλογων από άλλους γιατί μόνο αυτοί ήξεραν να την δημιουργήσουν ή να την διαφυλάξουν.
Προκύπτει από μια αντικειμενική σχέση μεταξύ του ατόμου και του χώρου του, μεταξύ του καταναλωτή και των εσόδων που διαθέτει. Όμως και σε αυτές τις περιπτώσεις δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι ο ένας παράγοντας αντισταθμίζεται από τον άλλο και ότι μια κοινωνία πλούσια αλλά πάρα πολύ πυκνοκατοικημένη δεν δηλητηριάζεται από τον υπερπληθυσμό της όμοια με τα παράσιτα που ζουν μέσα στο αλεύρι και που κατορθώνουν να εξολοθρεύσουν το ένα το άλλο από απόσταση με τις τοξίνες τους πριν ακόμα τους λείψει η ύλη που τα τρέφει.
Πρέπει να είναι κανείς πολύ αφελής ή κακόπιστος για να φαντάζεται ότι οι άνθρωποι διαλέγουν τα πιστεύω τους ανεξάρτητα από τις συνθήκες ζωής τους. Γιατί δεν είναι τα πολιτικά συστήματα που προσδιορίζουν το σχήμα της κοινωνικής ύπαρξης, αλλά είναι αντίθετα οι συνθήκες της ζωής που δίνουν νόημα στις ιδεολογίες που τις εκφράζουν: οι ιδεολογίες είναι τα σημεία εκείνα που δεν γίνονται διάλεκτος παρά μόνο με την παρουσία των αντικειμένων στα οποία αναφέρονται".
Κλοντ Λέβι-Στρος, Θλιβεροί Τροπικοί, Εκδόσεις Χατζηνικολή, 8η έκδοση, σελ. 129

3 Φεβ 2010

Φταίμε και εμείς, φταίτε και εσείς, φταίνε και οι άλλοι. Μόνο ο Χατζηπετρής δεν φταίει!

Τα μέτρα που ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός είναι πράγματι δύσκολα.
Η Ελλάδα έχει φτάσει για μιαν ακόμη φορά στο χείλος του γκρεμού, και δυστυχώς αυτό συνδυάζεται με την παγκόσμια οικονομική κρίση.
Η οικονομική κρίση σε όλα μήκη και πλάτη της γης βέβαια δεν είναι κάτι αόριστο και γενικόλογο. Έχει όνομα ή μάλλον πολλά ονόματα. Λέγεται ανυπαρξία ελέγχων, κερδοσκοπικοί μηχανισμοί, χρηματιστηριακά παιχνίδια. Όλα αυτά που προκλήθηκαν δηλαδή από τη δράση των ασταμάτητων, ρυπαρών, άπληστων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που άλλοτε λέγονται hedge funds, άλλοτε οίκοι αξιολόγησης, άλλοτε brokers κοκ.

Σαν τα κοράκια στοιβάζονταν πίσω από τα ετοιμόρροπα κορμιά των ανόητων που πίστευαν ότι σε μια νύχτα μπορούν να μετατραπούν σε μεγιστάνες. Καραδοκούσαν δίπλα από τις ρημαγμένες οικονομίες ασταθών και διεφθαρμένων κρατών, τάζοντας λαγούς με πετραχήλια, υπεραποδόσεις και εξυγιάνσεις. Τηγάνιζαν το μυαλό των ταλαίπωρων μικρομεσαίων, βομβαρδίζοντας το με πληθώρα διαφημίσεων σχετικά με το "πόσο εύκολο είναι να πραγματοποιήσεις τα όνειρα σου παίρνοντας απλά ένα καταναλωτικό δάνειο, αγοράζοντας το δικό σου σπίτι, επενδύοντας σε ομόλογα κορεατικού γουόν" κτλ...
Και έτρεχαν τα κορόιδα και τα μη-κορόιδα, οι μεροκαματιάρηδες και οι προεστοί, οι αετονύχηδες και τα θύματα, όλοι ένα κουβάρι προς την κατάκτηση της επιτυχίας, των χρημάτων, της καταξίωσης.

Ειδικά στην Ελλάδα, όλοι αυτοί κορόιδευαν τον διπλανό τους, ειρωνεύονταν το γιαπωνέζικο μίνι αυτοκίνητο του γείτονα, σιχτίριζαν την ανυπαρξία του κράτους στον οικονομικό έλεγχο, έβριζαν για το άνοιγμα των συνόρων. Παρόλα αυτά οι ίδιοι δεν έκοβαν αποδείξεις, δεν ζητούσαν αποδείξεις, δεν κρατούσαν την τάξη των οικονομικών τους, έδιναν ψίχουλα σε κακόμοιρους μετανάστες από την Ινδία και το Μπαγκλαντές...

Έτσι, φούσκωσε, φούσκωσε, φούσκωσε, ώσπου έσκασε.
Αλλά ποιος φταίει για όλο αυτό?

Σίγουρα φταίμε όλοι, γιατί όλοι το ανεχτήκαμε, όλοι το επικροτήσαμε, άλλος από αριστερά, άλλος από δεξιά, άλλο από μέσα, άλλος στην απ'εξω.
Περισσότερο, βέβαια, φταίει η ρημάδα η Βουλή. Τα κόμματα δηλαδή που έβλεπαν να βυθίζεται η βάρκα, αλλά αυτοί ανάλογα με το στασίδι που βρίσκονταν κοιτούσαν να βολέψουν τα του οίκου τους.
Ακόμα περισσότερο φταίει η όποια κυβέρνηση, δεξιά ή κεντρώα, που έπεσε θύμα εκβιασμών, έγινε υποχείριο επιχειρηματιών, πριμοδότησε τα δικά της παιδιά, στελεχώθηκε από ανίκανους να διαχειριστούν το παγκάρι της εκκλησίας της γειτονιάς.
Όμως, πιο πολύ από όλους φταίνε τα προαναφερόμενα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, της αλλοδαπής ή της ιθαγενής και νυν ημιθανής Ελλάδας. Γιατί αυτοί ξεχείλωσαν την οικονομία. Αυτοί είναι που διαχειρίστηκαν πακτωλό εκατομμυρίων με μόνο στόχο και κίνητρο την δημιουργία υπεραξιών για τους μετόχους και άρα την κτήση υψηλότατων μπόνους.
Και επειδή φταίνε θα περίμενε κανείς να πληρώσουν πρώτοι από όλους.

Αμ δε! Βγήκε ένας εκπρόσωπος των εν Ελλάδι τραπεζών για να δηλώσει με περισσή αυθάδεια ότι "οι τράπεζες δεν μπορούν να λειτουργήσουν αν δεν παράγουν κέρδη"... Και εδώ θα ταίριαζε απόλυτα ένας φανταστικός διάλογος:

- Οι τράπεζες δεν μπορούν να λειτουργήσουν αν δεν παράγουν κέρδη
- Κανείς δεν διαφωνεί. Μέχρι που φτάνουν τα όρια του κέρδους;
- Δεν υπάρχει πλαφόν. Όσο μπορεί η κάθε μια
- Ναι, αλλά ποιος θέτει περιορισμούς στην απληστία;
- Η αγορά βέβαια
- Η αγορά όμως πότε σταματά τους κερδοσκόπους;
- Η αγορά επιτυγχάνει μόνη της την ισορροπία
- Πότε το κατάφερε αυτό;
- Εδώ και χρόνια βρίσκεται σε μια κατάσταση ισορροπίας και διορθωτικών κινήσεων
- Και το κράτος τι ρόλο παίζει;
- Καλή ερώτηση... Προφανώς, να δημιουργεί το κατάλληλο πλαίσιο για την αγορά
- Ποιο πλαίσιο, αφού είπες ότι τους περιορισμούς (άρα και το πλαίσιο) θέτει η αγορά
- Η κυβέρνηση θα πρέπει να βλέπει τις ανάγκες της αγοράς και να ανοίγει τις θύρες σε νέες επιχειρηματικές δραστηριότητες
- Τι άλλο θα ακούσω!!! Και ο πολίτης;
- Ο πολίτης είναι συνεταίρος και τελικός καταναλωτής. Όλοι μετέχουμε στο πανηγύρι της αγοράς
- Και η θεία μου η Τασούλα;
- Και η θεία σου η Τασούλα
- Για αυτό φτάσαμε εδώ κύριε... Άι σιχτίρ, λαμόγιο!
- Μην βρίζετε κύριε. Δεν ευθυνόμαστε για τα όσα έχουν συμβεί
- Καλά κρασιά... Αλήθεια, πως σας λένε κύριε;
- Χατζηπετρής, Δόκτωρ Χατζηπετρής

* το σκίτσο είναι του Ηλία Μακρή από την Καθημερινή (03/02/10)