Γιατί αμφισβητείται το Πολυτεχνείο;

Χθες συμπληρώθηκαν 39 χρόνια από την εξέγερση των φοιτητών, το Νοέμβρη του 1973. Όμως το επίκεντρο δεν ήταν ο εορτασμός. Αυτή τη φορά η επέτειος στάθηκε αφορμή για μια σειρά από "αναθεωρητικές" πράξεις. Πρώτα ήταν η ενέργεια της χρυσής αυγής να αμφισβητήσει τους νεκρούς. Έπειτα ήταν οι πονηρές ακροβασίες γύρω από το αν οι νεκροί σκοτώθηκαν εντός ή εκτός του κτιρίου, λες και αυτό μπορεί να κάνει κάποια διαφορά. Υπήρχαν και αυτοί που υποστήριξαν ότι οι αδέσποτες σφαίρες ευθύνονται για τους περισσότερους νεκρούς, λες και οι σφαίρες δεν έχουν αφεντικά, δεν βγαίνουν από την κάνη κάποιου όπλου, αλλά αυτοβούλως βολτάρουν πάνω από κεφάλια κ σπίτια. Αυτές οι επιθέσεις αποκρούστηκαν με ευκολία, ανόητες γαρ.
Υπήρξαν όμως και άλλες προσπάθειες να υποβαθμιστεί η σημασία της εξέγερσης των νέων, αλλά και να αποδομηθεί ο ρόλος της επονομαζόμενης "γενιάς του Πολυτεχνείου". Ήταν η απήχηση που συνάντησε το άρθρο του Χρύσανθου Λαζαρίδη, βουλευτή επικρατείας της ΝΔ σήμερα, που πρωτοστάτησε στα τότε γεγονότα. Ήταν η ανάσυρση ενός άρθρου του Βασίλη Ραφαηλίδη, όπου ευθαρσώς επισημαίνει ο αείμνηστος αιρετικός πως αντίσταση κατά της χούντας δεν υπήρξε, ή τέλος πάντων αν υπήρξε ήταν ελάχιστη.
Το προβληματικό της υπόθεσης δεν είναι οι αδιαμφισβήτητες αλήθειες που περιέχουν τα παραπάνω κείμενα. Επτά χρόνια κράτησε η χούντα, εννοείται πως δεν υπήρξε σοβαρή αντίσταση. Πολλοί προσπάθησαν να καπηλευτούν την παρουσία τους (ή ακόμα και τη μη-παρουσία τους) στο Πολυτεχνείο. Καμιά αντίρρηση και σε αυτό. Το κακό είναι οι ερμηνείες που επιχειρούνται με αφορμή κυρίως τα δυο άρθρα.
Πολλοί από όσους τα προωθούν έχουν την ικανότητα να διακρίνουν λάθη και παραλείψεις του παρελθόντος, χωρίς να μηδενίζουν. Υπάρχουν όμως άλλοι που -όπως αναφέρθηκε πιο πάνω- χρησιμοποιούν τα άρθρα μόνο και μόνο για να απαξιώσουν τις μέρες του Νοέμβρη του '73, για να ακυρώσουν όλα τα μηνύματα που αυτές περιείχαν, για να περιορίσουν το αποτέλεσμα του Πολυτεχνείου στους 10-20-50 πολιτικούς που ξεπήδησαν μέσα από εκεί και ευθύνονται για αρκετά από τα δεινά του τόπου. Δείχνουν όσοι το πράττουν πως αγνοούν ή δεν θέλουν να αποδεχτούν, πιθανότατα εκ του πονηρού, ίσως λόγω σκοπιμοτήτων, πως το κυριότερο μήνυμα του Πολυτεχνείου δεν είναι τα άτομα που βγήκαν από αυτό, αλλά ο συμβολισμός του αγώνα ενάντια σε κάθε είδους ολοκληρωτισμό. Δείχνουν να μην αποδέχονται πως αποτελεί (ή τέλος πάντως θα έπρεπε να αποτελεί) γιορτή της νιότης, όχι των προσώπων. Είναι ο συμβολισμός της αμφισβήτησης που κάθε νεολαίος οφείλει και πρέπει να δείχνει απέναντι σε οτιδήποτε του σερβίρεται.

Κατά την ταπεινή μου άποψη, το Πολυτεχνείο θα πρέπει να γιορτάζεται με μεγαλοπρέπεια επειδή ακριβώς δεν υπήρξε σοβαρή αντίσταση κατά της χούντας. Για να διδάξει πως η παθητική στάση, η ανοχή, η αδράνεια και η αδιαφορία απέναντι σε δικτατορικά καθεστώτα, απέναντι σε οποιαδήποτε προσπάθεια περιορισμού των δημοκρατικών δικαιωμάτων, δεν μπορεί ξανά να γίνει ανεκτή.
Εξάλλου, η εξέγερση του Πολυτεχνείου μπορεί να μην έφερε το τέλος της χούντας, προκάλεσε όμως ανεπανόρθωτο πλήγμα στην προσπάθεια "φιλελευθεροποίησης" του χουντικού καθεστώτος (βλ. Μαρκεζίνης). Αν ήμουν κακοπροαίρετος μπορεί να έλεγα ότι τελικά ίσως είναι αυτή η κυριότερη αιτία της σημερινής αμφισβήτησης του Πολυτεχνείου από πρόσωπα "πέραν πάσης υποψίας".

ΥΓ. Μιας και ασχολούμαστε με τις εθνικές επετείους, ίσως έχει νόημα να ανοίξουμε μια συζήτηση για τους λόγους που επιλέχθηκαν η 25η Μαρτίου και η 28η Οκτωβρίου ως ημερομηνίες εθνικού εορτασμού. Σε επόμενο post...

* Στη φωτό η κυβέρνηση Μαρκεζίνη