Η συμφωνία με το Κατάρ και τι θα έκανα αν ήμουν ξένος επενδυτής...

Σε άρθρο μου στις Συναντήσεις της Αυγής στις 22 Ιουνίου 2010, είχα επισημάνει το πρόβλημα που τείνει να δημιουργηθεί με τις fast track αδειοδοτήσεις. Αφορμή εκείνου του σημειώματος ήταν η ανησυχία μου για την συμπερίληψη του fast track στο νόμο 3851/2010 για την προώθηση των ΑΠΕ. Πίστευα και συνεχίζω να πιστεύω πως ο σκοπός δεν μπορεί να αγιάζει τα μέσα και πως οι ΑΠΕ είναι κάτι απαραίτητο για την Ελλάδα και το ενεργειακό της μίγμα, αλλά μόνο αν αναπτυχθούν υπό συνθήκες απόλυτης διαφάνειας και σεβασμού των νόμων. Πριν αλέκτωρ φωνήσαι, στις 6 Αυγούστου αναρτήθηκε προς διαβούλευση το νομοσχέδιο για την «επιτάχυνση Μεγάλων Έργων – Στρατηγικών Επενδύσεων», το οποίο χαρακτηρίζεται από ανεξήγητη μονομανία για την κατάργηση περιβαλλοντικών κεκτημένων στο όνομα μιας προσχηματικής και πιθανότατα ατελέσφορης ανάπτυξης. Μαζί με τα ξερά φαίνεται πως πλέον υπάρχει η τάση να καούν και τα χλωρά, χωρίς να γίνεται σαφές ούτε το «αναπτυξιακό πλαίσιο» στο οποίο θα λάβουν χώρα όλες εκείνες οι επενδύσεις που απαιτούν εξπρές διαδικασίες, ούτε ο «λόγος εθνικού συμφέροντος» που μπορεί να δικαιολογήσει παραβιάσεις του εθνικού και κοινοτικού δικαίου.
Το τελευταίο σίριαλ του επεισοδίου αφορά την υπογραφή μνημονίου συνεργασίας της Ελλάδας με την Qatar Investment Authority (QIA) για επενδύσεις συνολικού ύψους € 5 δις. Η λέξη μυστικοπάθεια αρμόζει στο συγκεκριμένο deal, καθώς δεν έχουν γίνει γνωστοί οι όροι συνεργασίας, ούτε το αντικείμενο των επενδύσεων. Αντιθέτως, έχει διαρρεύσει μέρος του μνημονίου όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται πως καθένα από τα συμβαλλόμενα μέρη δεν θα μπορεί να κάνει δημόσια λόγο για το περιεχόμενο των επενδύσεων εκτός εάν έχουν ρητά συμφωνήσει τα δυο μέρη. Με άλλα λόγια, πλήρες σκότος για έργα που υποτίθεται πως αφορούν πρώτα και κύρια τους Έλληνες πολίτες και την εθνική οικονομία. Επί του συμφωνηθέντος και αγνώστου στις λεπτομέρειες μνημονίου έχω να παρατηρήσω τα εξής:

1. Γιατί το ποσό που συμφωνήθηκε είναι € 5 δις και όχι 3, 33 ή 3003 δις; Αν δεν πρόκειται περί απίστευτης προχειρότητας ή για «μεγαλοψυχία» της επενδυτικής εταιρίας του Κατάρ, τότε τα € 5 δις έχουν προϋπολογιστεί και αντιστοιχούν σε συγκεκριμένα έργα. Για ποιο λόγο δεν ανακοινώνονται δημόσια, συντελώντας στην καχυποψία των πολιτών περί αδιαφανών διαδικασιών και μελλοντικών χαριστικών ρυθμίσεων;
2. Ξέρουμε σίγουρα πως ένα μεγάλο μέρος από τα ανωτέρω € 5 δις αντιστοιχούν στην μονάδα ηλεκτροπαραγωγής με LPG (υγραέριο) στον Αστακό Αιτωλοακαρνανίας. Ας κάνουμε μια μικρή αναδρομή στο ιστορικό της συγκεκριμένης επένδυσης μήπως βγάλουμε κάποιο χρήσιμο συμπέρασμα. Στην αρχή λοιπόν της ιστορίας, η επένδυση εμφανίστηκε ως μονάδα καύσης υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), συνδυασμένη με δεξαμενές αποθήκευσης φυσικού αερίου και πρότυπες καλλιέργειες φυκιών που θα αποθηκεύουν το διοξείδιο του άνθρακα. Λέγονταν μάλιστα τότε πως η επένδυση θα δημιουργούσε 1.500 νέες θέσεις εργασίας και το παραγόμενο ρεύμα θα εξάγονταν στο σύνολό του στην Ιταλία. Με το πέρασμα του καιρού, όμως, διαπιστώθηκε πως η μονάδα θα παράγει ηλεκτρισμό καίγοντας το ιδιαίτερα προβληματικό υγραέριο (LPG), οι θέσεις εργασίας έπεσαν σε σχεδόν 140, ενώ τα φύκια έχουν σταματήσει να ακούγονται. Μάλιστα με ΚΥΑ προβλέπεται σύνδεση της μονάδας ηλεκτροπαραγωγής με το κέντρο υπερυψηλής τάσης Αχελώου, δηλαδή δίδεται η δυνατότητα έγχυσης της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας στο εσωτερικό της χώρας. Αρκετές αβαρίες σε σύντομο χρονικό διάστημα και για ένα έργο που λόγω επικινδυνότητας και δυσκολίας κατασκευής εντοπίζεται σε ελάχιστες χώρες του κόσμου, όπως το Πακιστάν.
3. Οι φήμες δίνουν και παίρνουν για την μετατροπή του Ελληνικού σε μίγμα Λας Βέγκας (ήτοι καζίνο, πολυτελή ξενοδοχεία) και Ντίσνεϊλαντ (εγκαταστάσεις ψυχαγωγίας). Δεν γνωρίζω τι πρόκειται να γίνει τελικά στην περιοχή. Προσωπικά είμαι της άποψης ότι θα μπορούσαν να θυσιαστούν μερικά τ.μ. της έκτασης για την ήπια αξιοποίησή τους και αντιστάθμισμα της απώλειας με μικρότερα έργα πρασίνου σε υποβαθμισμένες περιοχές του κέντρου (Κυψέλη, Αμπελόκηποι, Αιγάλεω κοκ), όμως κινήσεις σαν τις πρόσφατες δεν πείθουν για τις αγαθές προθέσεις πολλών αξιωματούχων.           

Ας αφήσουμε όμως τα της QIA και ας κάνουμε την υπόθεση πως είμαι ένας ευρωπαίος επενδυτής. Σας πληροφορώ πως παρότι δηλώνω έμπλεος συναισθημάτων για την χώρα «που δίδαξε πολιτισμό στην Ευρώπη» δεν θα ερχόμουν στη χώρα σας να επενδύσω. Οι fast track διαδικασίες ενδέχεται να προσκρούσουν στο ευρωπαϊκό δίκαιο και στέλνουν λανθασμένα μηνύματα στους μέσα και τους έξω, διαιωνίζοντας την εικόνα μιας διεφθαρμένης Ελλάδας, δέσμιας των πελατειακών σχέσεων και των «προνομιακών δεσμών» με εταίρους άλλοτε φερέγγυους, άλλοτε όχι και τόσο. Αν μάλιστα τις επόμενες μέρες διενεργηθεί στον Αστέρα Βουλιαγμένης φόρουμ για την προσέλκυση ευρωπαίων επενδυτών, θα διατυπώσω τις ίδιες ενστάσεις δημόσια. Θα τόνιζα μάλιστα πως το πρόβλημα της χώρας σας δεν είναι η γραφειοκρατία ή το ασφυκτικό θεσμικό πλαίσιο, αλλά η παράκαμψη των νόμων κατά το δοκούν και η μεγάλη διαφθορά που κατατάσσει την Ελλάδα στην 71η θέση της λίστας των πιο διεφθαρμένων χωρών παγκοσμίως, με επίδοση χειρότερη από αυτή του Ιράκ, της Κολομβίας, του Ελ Σαλβαδόρ. Θα τόνιζα επίσης πως τόσα χρόνια η ανταγωνιστικότητά της Ελλάδας είναι χαμηλή (83η στη λίστα των ανταγωνιστικών χωρών, η χειρότερη από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες) γιατί εξακολουθείτε να βασίζεστε σε rooms to let και οδικές αρτηρίες, δηλαδή προϊόντα που δεν προσδίδουν καμιά προστιθέμενη αξία στο εμπορικό ισοζύγιο. Θα συνέχιζα με την παραίνεση να δημιουργήσετε ένα σταθερό και διάφανο πλαίσιο επιχειρηματικότητας, να εστιάσετε στη λογοδοσία δημόσιας διοίκησης και επιχειρήσεων και να δώσετε έμφαση στο μοναδικό φυσικό περιβάλλον που διαθέτετε.
Θα έκλεινα με μια παροιμία που έμαθα κατά τη διάρκεια ολιγοήμερων διακοπών μου σε ελληνικό νησί, λέγοντας πως «μόνο ο καθαρός ουρανός δεν φοβάται αστραπές».