Οι λιγνίτες, η ΓΕΝΟΠ και οι πιθανές λύσεις

Το συγκεκριμένο κείμενο δημοσιεύθηκε στη στήλη Συναντήσεις της Αυγής, το Σάββατο 27 Νοεμβρίου και απηχεί μόνο τις δικές μου, απόλυτα προσωπικές, σκέψεις. Σε θέματα πολιτικά-τεχνικά-κοινωνικά δύσκολα όπως αυτά της ενέργειας, είναι δεδομένο πως οι όποιες λύσεις θα φέρουν αρκετή δυσάρεσκεια σε αρκετές κοινωνικοοικονομικές ομάδες. Η Πολιτεία θα πρέπει να λάβει εκείνες τις αποφάσεις που διασφαλίζουν τις ελάχιστες δυνατές απώλειες και τα μέγιστα δυνατά οφέλη... Γίνεται!

Η πίεση της τρόικας για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρισμού και ιδίως της πρόσβασης τρίτων στην παραγωγή ηλεκτρισμού από λιγνίτη εντείνεται μέρα με τη μέρα. Η κύρια προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης θα πρέπει να είναι η επίδειξη αταλάντευτης πολιτικής βούλησης προκειμένου να πείσει τους εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το ανώφελο του ανοίγματος της αγοράς λιγνίτη, προτάσσοντας τις διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας, την κλιματική αλλαγή, το χρηματιστήριο ρύπων, την τοπική ανάπτυξη, το δικαίωμα στην υγεία και καλύτερο περιβάλλον. Όλα αυτά δηλαδή που αποτελούν βάσιμους λόγους για τη σταδιακή απεξάρτηση από αυτό το ρυπογόνο καύσιμο.

Δυστυχώς όμως ένα κομμάτι της Κομισιόν, αυτό που είναι επιφορτισμένο με την «παρακολούθηση» των αγορών, απαντά λανθασμένα στις προκλήσεις των καιρών και συνεχίζει να πιέζει για την άμεση πρόσβαση ιδιωτών σε λιγνιτικές μονάδες, έτσι ώστε να καρπωθούν σχεδόν το 40% της παραγωγής ηλεκτρισμού από λιγνίτη. Τρεις είναι οι κύριες επιλογές για την κυβέρνηση: η δημοπράτηση των λιγνιτικών κοιτασμάτων σε Δράμα και Ελασσόνα, η πώληση ή ενοικίαση μονάδων της ΔΕΗ και, τέλος, η εικονική ανταλλαγή ισχύος μεταξύ ΔΕΗ και εταιρειών ηλεκτροπαραγωγής της αλλοδαπής.
Η πρώτη λύση φαντάζει απίθανη για πολλούς τεχνικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς λόγους, τη στιγμή μάλιστα που η συντριπτική πλειονότητα των τοπικών κοινωνιών τάσσεται ενάντια σε οποιαδήποτε σκέψη εκμετάλλευσης των εκεί λιγνιτικών κοιτασμάτων. Η πρόσφατη ανακοίνωση 21 ΟΤΑ και 40 φορέων, μετά από πρωτοβουλία του WWF Ελλάς, κατά της δημοπράτησης των λιγνιτικών πεδίων δείχνει πως οι τοπικές κοινωνίες δεν δέχονται να γίνουν έρμαια στις διαθέσεις όσων επιμένουν «βρόμικα»!
Η ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ, όμως, τάσσεται υπέρ της δημοπράτησης σε ιδιώτες των εναπομεινάντων κοιτασμάτων και δηλώνει πως δεν θα δεχτεί οποιαδήποτε απόφαση για απώλεια μέρους του δυναμικού της επιχείρησης. Κάποιοι λένε πως η ΓΕΝΟΠ σωστά έπραξε γιατί κατά βάθος ξέρει πως τα λιγνιτικά κοιτάσματα δεν πρόκειται ποτέ να αξιοποιηθούν. Ξέρει πως οι πολίτες στη Δράμα και την Ελασσόνα είναι διατεθειμένοι να κάνουν ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατό προκειμένου να μην εξορυχθεί ούτε ένα γραμμάριο λιγνίτη από τα εδάφη τους. Ακόμα και έτσι να είναι, δεν παύει να πρόκειται για επικοινωνιακό λάθος της ΓΕΝΟΠ, καθώς βάζει απέναντί της τους πολίτες μεγάλων νομών της χώρας. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ό,τι «γνωρίζουμε» εμείς, «γνωρίζουν» και τα μέλη της τρόικας, επομένως μάλλον και αυτοί έχουν αρχίσει να ξεχνούν το θέμα της εκμετάλλευσης νέων ορυχείων.

Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνούμε πως η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού έχει επιτελέσει σημαντικό ρόλο στην ενεργειακή στήριξη της χώρας. Αναζητείται λοιπόν δίκαιη λύση, ώστε να μην τρωθεί η οικονομική δυναμική και η μεσο-μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της ΔΕΗ. Δίκαιη λύση, που θα δώσει χώρο σε ανταγωνιστές, αλλά συνάμα θα εξασφαλίσει πολύτιμο χρόνο στη ΔΕΗ προκειμένου να αλλάξει σταδιακά το χαρτοφυλάκιό της προχωρώντας σε νέες επενδύσεις σε ΑΠΕ, εκσυγχρονίζοντας το δίκτυό της, υλοποιώντας νέες καινοτόμους δράσεις στον τομέα παροχής ενεργειακών υπηρεσιών.
Θα έλεγα ότι το καλύτερο σενάριο θα ήταν να μην ανοίξει η αγορά λιγνίτη και να υλοποιηθεί απρόσκοπτα ένας ενεργειακός σχεδιασμός σταδιακής απεξάρτησης από τον λιγνίτη με ορίζοντα τριακονταετίας. Το χειρότερο σενάριο, κατά τη γνώμη μου, θα ήταν η πώληση ή ενοικίαση μονάδων της ΔΕΗ, καθώς αυτή η περίπτωση θα γεννούσε σοβαρό ρίσκο για την επιβίωση της εταιρείας, ενώ θα πλήθαινε τα ερωτηματικά για τους σκοπούς που εξυπηρετεί τέτοια επιλογή. Τελικά, η εικονική ανταλλαγή ισχύος είναι ίσως η λιγότερο οδυνηρή λύση, αρκεί βέβαια να συνοδευτεί με παροχή «αποδεικτικών» στοιχείων για το «πρασίνισμα» του ενεργειακού μείγματος, καθώς και με διαβεβαιώσεις για την υγιή και εξωστρεφή μελλοντική παρουσία της ΔΕΗ στο ενεργειακό τοπίο της χώρας.

Υ.Γ. Η απόφαση IP/09/1226 της Επιτροπής Ανταγωνισμού της Κομισιόν, βάσει της οποίας επιδιώκεται σήμερα το άγαρμπο άνοιγμα της αγοράς λιγνίτη, μπορεί και πρέπει να αναθεωρηθεί. Περιμένω περισσότερες πρωτοβουλίες για αυτό το ζήτημα όχι μόνο από την κυβέρνηση, αλλά και από τα πολιτικά κόμματα, τους Έλληνες ευρωβουλευτές και γενικά από τα ενδιαφερόμενα μέρη.